Both Bhagat Sain Ji and Bhagat Pipa Ji are understood to have lived before the arrival of Guru Nanak Sahib [1469-1539]. Bhagat Sain Ji was said to have been a barber, sometimes as part of staff in the royal court of a prince. Guru Ram Das Sahib [1534-1581] mentions Bhagat Sain Ji once, in the following on Ang 835 in Raag Bilaval of the Guru Granth Sahib.

ਜੋ ਜੋ ਮਿਲੈ ਸਾਧੂ ਜਨ ਸੰਗਤਿ ਧਨੁ ਧੰਨਾ ਜਟੁ ਸੈਣੁ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਦਈਆ ॥੭॥

جو جو ملے سادھو جن سنگتِ دھنُ دھنا جٹُ سینُ ملیا ہرِ دئیا ۔۔7۔۔

“Blessed Dhanna, Sain, and all those who joined the humble Saadh Sangat [Holy Congregation], meeting the Merciful Lord.”

Guru Arjan Sahib [1563-1606] thrice shares Bhagat Sain Ji in his Gurbani. On Ang 487 in Raag Asa, he writes:

ਸੈਨੁ ਨਾਈ ਬੁਤਕਾਰੀਆ ਓਹੁ ਘਰਿ ਘਰਿ ਸੁਨਿਆ ॥

سینُ نائی بتکاریا اوہُ گھرِ گھرِ سنیا ۔۔

“Sain, the barber and village drudge, became known in each and every house.”

On Ang 1,192 in Raag Basant, Guru Arjan Sahib writes:

ਨਾਈ ਉਧਰਿਓ ਸੈਨੁ ਸੇਵ ॥ نائی ادھریو سینُ سیو ۔۔

“Sain, the barber, through Seva [selfless service] was saved.”

And finally, on Ang 1,207 in Raag Sarang, Guru Arjan Sahib writes:

ਭਲੋ ਕਬੀਰੁ ਦਾਸੁ ਦਾਸਨ ਕੋ ਊਤਮੁ ਸੈਨੁ ਜਨੁ ਨਾਈ ॥

بھلو کبیرُ داسُ داسن کو اوتمُ سینُ جنُ نائی ۔۔

“Praiseworthy is Kabir - the Slave of the Slaves of the Lord; sublime is Sain - the humble barber.”

Bhagat Ravidas Ji [c. 14th Century] as well once mentions Bhagat Sain Ji, in praise of his piousness. He writes the following on Ang 1,106 in Raag Maru:

ਨਾਮਦੇਵ ਕਬੀਰੁ ਤਿਲੋਚਨੁ ਸਧਨਾ ਸੈਨੁ ਤਰੈ ॥

نامدیو کبیرُ تلوچنُ سدھنا سینُ ترے ۔۔

“Namdev, Kabir, Trilochan, Sadhna and Sain did cross this world ocean.”

It is evident that through these discussions, Bhagat Sain Ji must have gained immense popularity for his story and development of piousness. Jathedar Bhai Gurdas Bhalla Ji [1551-1636] in his Gurdas Vaaran on Vaar 10, Pauri 16, writes of Bhagat Sain Ji feeling enlightened upon hearing the verses of Bhagat Kabir Ji [1398-1448?]. Some sources share Bhagat Sain Ji being a barber in the court of the King of Reva [Bandhavgarh] in Central India. Others share him as a barber in the court of the King of Bidar in the southern subcontinent. Those in favour of the southern account believe Bhagat Sain Ji as being a disciple of the Maratha poet Jnanadeva [1275-1296?]. However, it was most likely Bhagat Sain Ji became a disciple of Ramananda [1300-1411?], as he refers to him in his hymn and who was also a master of Kabir.

Bhagat Pipa Ji on the other hand is not mentioned in Gurbani by any of the Gurus, but more is known about his life. Pipa was born in Gagron, north of Jhalrapatan, in southern Rajahstan, perhaps around 1425. He was a local ruler, perhaps a rich landowner, and in his palace he had adorned an idol of the Goddess Bhavani. It is said Pipa once had a dream of Bhavani who informed him to visit Varanasi to become a disciple of Ramananda. Following up on his dream, Pipa was rejected by Ramananda for still wearing his royal attire. Returning home, Pipa shed his royalty and took on the life of an ascetic. Upon Pipa’s invitation, Ramananda came to visit and Pipa lent a shoulder on the palanquin Ramananda was being carried on. Here, Bhagat Pipa Ji was determined for piousness as he left his throne. All of his 12 wives insisted on joining him, but he only took the most faithful - named Sita. Bhagat Pipa Ji left for Dwarka, Gujarat. He took up residence in a cave near the seaside temple of Krishna. One day, Bhagat Pipa Ji believed he had a divine encounter with God. From this, he gave up idol worship entirely to focus on worship of the Formless One. Bhagat Pipa Ji left Dwarka with Sita, and began roaming the countryside, singing hymns of their own and collecting funds to distribute to the needy and other fellow ascetics.

What makes the compositions of Bhagat Sain Ji and Bhagat Pipa Ji important are their own paths they took which eventually led both to the truth of a Supreme Formless Lord. Subsequently, they found critique in the same former practice of idol worship as a ritual which held them back from this reality. The idol worship practice of Aarti Aarta, Bhagat Sain Ji writes, is limited to which real worship goes beyond the worship of any god or goddess and truth is found in the Lord of Wondrous Form. Right after, Bhagat Pipa Ji assures that the Formless Lord can be found within, and the traditional offerings waved on the plate too are within - not in some evasion like an idol. In an era where misinformation and falsehoods under the guise of old traditional practices are rampant, let the hymns of Saint Sain and Saint Pipa ring true in the ears of the Gurmukh, as it did to the Gurus.

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ [1469-1539] ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਇੱਕ ਨਾਈ ਸੀ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ ਨਾਲ ਉਹ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾਈ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਸਾਹਿਬ [1534-1581] ਅੰਗ 832 ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਜੋ ਜੋ ਮਿਲੈ ਸਾਧੂ ਜਨ ਸੰਗਤਿ ਧਨੁ ਧੰਨਾ ਜਟੁ ਸੈਣੁ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਦਈਆ ॥੭॥

ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ [1563-1606] ਨੇ ਆਪਣੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਾਗੁ ਆਸਾ ਅੰਗ 487 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਸੈਨੁ ਨਾਈ ਬੁਤਕਾਰੀਆ ਓਹੁ ਘਰਿ ਘਰਿ ਸੁਨਿਆ ॥

ਰਾਗੁ ਬਸੰਤੁ ਅੰਗ 1,192 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਨਾਈ ਉਧਰਿਓ ਸੈਨੁ ਸੇਵ ॥

ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੰਗ 1,207 ਰਾਗੁ ਸਾਰੰਗ ਵਿੱਚ ਨੂੰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਭਲੋ ਕਬੀਰੁ ਦਾਸੁ ਦਾਸਨ ਕੋ ਊਤਮੁ ਸੈਨੁ ਜਨੁ ਨਾਈ ॥

ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਅੰਗ 1,106 ਰਾਗੁ ਮਾਰੂ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਨਾਮਦੇਵ ਕਬੀਰੁ ਤਿਲੋਚਨੁ ਸਧਨਾ ਸੈਨੁ ਤਰੈ ॥

ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ ਉਸ ਸਮੇਂ। ਜਥੇਦਾਰ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਆਪਣੀ ਗੁਰਦਾਸ ਵਾਰਾਂ, ਵਾਰ 10, ਪਉੜੀ 16 ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸੁਣ ਕੇ ਗਿਆਨਵਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਰੋਤ ਰੇਵਾ [ਬੰਧਵਗੜ੍ਹ] ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਦੇ ਨਾਈ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਿਦਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਈ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਨੂੰ ਬਿਦਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਇੱਕ ਮਰਾਠਾ ਕਵੀ ਜੈਨਨਦੇਵ [1275-1296?] ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਭਾਵਨਾ ਸੀ ਕਿ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਰਾਮਾਨੰਦ [1300-1411?] ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਾਮਾਨੰਦ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵੀ ਰਾਮਾਨੰਦ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਨੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਪੀਪਾ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1425 ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਗਾਗਰੋਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਝਾਲਰਾਪਟਨ ਦੇ ਉੱਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜਸਥਾਨ (ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੀਪਾ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ। ਪੀਪਾ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਵਾਨੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੀਪਾ ਨੂੰ ਭਵਾਨੀ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਰਾਮਾਨੰਦ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣਨ ਲਈ ਵਾਰਾਣਸੀ ਜਾਣ ਲਈ ਕਹੇ। ਪੀਪਾ ਫਿਰ ਰਾਮਾਨੰਦ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਰਾਣਸੀ ਗਏ। ਪਰ ਰਾਮਾਨੰਦ ਨੇ ਪੀਪਾ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਪੀਪਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹੀ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪੀਪਾ ਘਰ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹੀ ਕੱਪੜੇ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤੇ। ਪੀਪਾ ਸਾਧੂ-ਫਕੀਰ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਪੀਪਾ ਨੇ ਫਿਰ ਰਾਮਾਨੰਦ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਭੇਜਿਆ। ਇੱਥੇ ਪੀਪਾ ਨੇ ਰਾਮਾਨੰਦ ਨੂੰ ਪਾਲਕੀ 'ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਮੋਢਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੀਪਾ ਪਵਿੱਤਰਤਾ (ਭ੍ਰਮਗਿਆਨੀ) ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਨੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਗੱਦੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ 12 ਪਤਨੀਆਂ ਪੀਪਾ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਿਆ। ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਨੇ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਮਝਿਆ। ਪੀਪਾ ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਦਵਾਰਕਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ। ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਕਿਨਾਰੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇਕ ਦਿਨ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਖੁਦਾ-ਪਰਮੇਸ਼ਰ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੀਪਾ ਨੇ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੀ। ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਨਿਰਾਕਾਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਨੇ ਦਵਾਰਕਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲਿਖੇ ਭਜਨ ਗਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਧੂਆਂ ਫਕੀਰਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਪਰਮ ਸਰੂਪ-ਰਹਿਤ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਲੱਭ ਲਏ। ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਤੋਂ ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਨੇ ਆਰਤੀ ਆਰਤਾ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭੇ। ਇਹ ਆਰਤੀ ਆਰਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਰੋਕ ਰਹੀ ਸੀ। ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਰਤੀ ਆਰਤਾ ਬਹੁਤ ਸੀਮਤ ਹੈ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦੀ ਅਸਲ ਪੂਜਾ ਰੱਬ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰੂਪ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਿਰਾਕਾਰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਵੈ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਵਸਤੂਆਂ ਜੋ ਆਰਤੀ ਆਰਤਾ ਦੀ ਥਾਲੀ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਵੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਹਨ; ਮਤਲਬ ਕਿ ਥਾਲੀ ਸਿਰਫ ਦਿਖਾਵੇ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਝੂਠ ਅਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੋ ਪੁਰਾਤਨ ਮਰਯਾਦਾ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਭਗਤ ਸੈਨ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਪੀਪਾ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਲਈ ਸੱਚੀ ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਗੁਰੂਆਂ ਲਈ ਸੱਚ ਸੀ।

کہا جاندا ہے کِ بھگت سین جی اتے بھگت پیپا گرو نانک ساہب [1469-1539] توں پہلاں رہِ چکے سن۔ منیا جاندا ہے کِ بھگت سین جی اکّ نائی سی۔ کجھ لوکاں دے کہن نال اہ اکّ راجے دے دربار وچّ نائی سی۔ گرو رام داس ساہب [1534-1581] انگ 832 راگُ بلاولُ وچّ بھگت سین جی بارے گلّ کردے ہن۔ گرو ساہب لکھدے ہن

جو جو ملے سادھو جن سنگتِ دھنُ دھنا جٹُ سینُ ملیا ہرِ دئیا ۔۔7۔۔

گرو ارجن ساہب [1563-1606] نے آپنی گربانی وچّ تنّ وار بھگت سین جی بارے گلّ کیتی ہے۔ راگُ آسا انگ 487 وچّ گرو ساہب لکھدے ہن

سینُ نائی بتکاریا اوہُ گھرِ گھرِ سنیا ۔۔

راگُ بسنتُ انگ 1,192 وچّ گرو ساہب لکھدے ہن

نائی ادھریو سینُ سیو ۔۔

اتے انت وچّ، گرو ساہب انگ 1,207 راگُ سارنگ وچّ نوں لکھدے ہن:

بھلو کبیرُ داسُ داسن کو اوتمُ سینُ جنُ نائی ۔۔

بھگت روداس جی وی بھگت سین جی دی گلّ کردے ہن۔ اکّ شبد انگ 1,106 راگُ مارو وچّ بھگت روداس جی لکھدے ہن:

نامدیو کبیرُ تلوچنُ سدھنا سینُ ترے ۔۔

گرو رام داس ساہب، گرو ارجن ساہب اتے بھگت روداس جی بھگت سین جی بارے گلّ کردے ہوئے سپشٹ ہے کِ بھگت سین جی بہت مشہور سی اس سمیں۔ جتھیدار بھائی گرداس جی آپنی گرداس واراں، وار 10, پؤڑی 16 وچّ لکھدے ہن کِ بھگت سین جی بھگت کبیر جی دی بانی سن کے گیانوان مہسوس کیتے ہن۔ کجھ سروت ریوا [بندھوگڑھ] دے راجے دے دربار وچّ بھگت سین جی دے نائی ہون بارے دسدے ہن۔ ہور سروت بھگت سین جی دے دکھنی بھارت وچّ بدر دے راجے دے دربار وچّ اکّ نائی ہون دی گلّ کردے ہن۔ جہڑے لوک بھگت سین جی نوں بدر دے راجے دے دربار وچّ مندے ہن اہ کہندے ہن کِ بھگت سین جی اکّ مراٹھا کوی جینندیو [1275-1296?] دا ودیارتھی سی۔ ہالانکِ اہ سبھ توں ودھّ سمبھاونا سی کِ بھگت سین جی رامانند [1300-1411?] دا ودیارتھی سی۔ کیونکِ بھگت سین جی آپنی بانی وچّ رامانند دی گلّ کردے ہن اتے بھگت کبیر جی وی رامانند دے ودیارتھی سن۔

دوجے پاسے بھگت پیپا جی دی گلّ گربانی وچّ کسے وی گرو نے نہیں کیتی۔ پر بھگت پیپا جی دے جیون بارے ہور جانکاری ہے۔ پیپا دا جنم سنّ 1425 وچ کسے سمیں گاگروں وچّ ہویا سی جو جھالراپٹن دے اتر ہے۔ اہ دکھنی راجستھان (راجپوتانا) وچّ ہے۔ پیپا اکّ ستھانک شاسک سی، شائد اکّ امیر زمیدار۔ پیپا دی ہویلی وچّ اکّ بھوانی دی مورتی سی۔ کہا جاندا ہے کِ اکّ دن پیپا نوں بھوانی دا سپنا آیا کِ اہ رامانند دا ودیارتھی بنن لئی وارانسی جان لئی کہے۔ پیپا پھر رامانند نوں ملن وارانسی گئے۔ پر رامانند نے پیپا نوں ردّ کر دتا کیونکِ پیپا آپنے شاہی کپڑے پہنے ہوئے سن۔ پیپا گھر پرتیا اتے آپنے شاہی کپڑے اتار دتے۔ پیپا سادھو-پھکیر بن کے رہن لگّ پیا۔ پیپا نے پھر رامانند نوں ملن لئی سدا بھیجیا۔ اتھے پیپا نے رامانند نوں پالکی 'تے لجان وچّ موڈھا دتا۔ پیپا پوترتا (بھرمگیانی) لئی درڑ ہو گیا۔ بھگت پیپا جی نے پھر آپنی گدی چھڈّ دتی۔ اس دیاں ساریاں 12 پتنیاں پیپا نال جڑنا چاہندیاں سن۔ ہالانکِ بھگت پیپا جی سرف آپنی پتنی سیتا نوں آپنے نال لے گیا۔ بھگت پیپا جی نے سیتا نوں سبھ توں وفادار سمجھیا۔ پیپا اتے سیتا گجرات دے دوارکا لئی روانا ہوئے۔ بھگت پیپا جی کرشنا دے سمندری کنارے مندر دے نیڑے اکّ گفا وچّ رہن لگّ پیا۔ اک دن بھگت پیپا جی نے وشواس کیتا کِ اس دی کھدا-پرمیشر نال ملاکات ہوئی سی۔ اس توں بائد پیپا نے مورتی پوجا تیاگ دتی۔ بھگت پیپا جی نراکار پرماتما دی پوجا کرن لگا۔ بھگت پیپا جی اتے سیتا نے دوارکا چھڈّ دتا اتے پنڈاں وچّ گھمن لگے۔ انھاں نے آپنے لکھے بھجن گاؤنے شرو کر دتے اتے غریباں اتے ہور سادھوآں فکیراں نوں بھوجن دین لئی پیسے اکٹھے کرنا شرو کر دتا۔

بھگت سین جی اتے بھگت پیپا جی دوہاں دی بانی بہت مہتوپورن ہے۔ دوہاں نے پرم سروپ-رہت پرماتما نوں آپنے-آپنے رستے لبھّ لئے۔ اس سچائی توں بھگت سین جی اتے بھگت پیپا جی نے آرتی آرتا مورتی پوجا دی آلوچنا اتے چنوتی دے تریکے لبھے۔ اہ آرتی آرتی اہناں نوں پرماتما دی اسلیئت توں روک رہی سی۔ بھگت سین جی لکھدے ہن کِ آرتی آرتا بہت سیمت ہے اتے ربّ دی اسل پوجا ربّ نوں کوئی روپ نہیں دیکھن توں ملدی ہے۔ بھگت سین جی توں بائد، بھگت پیپا جی اس گلّ دی پشٹی کردے ہن کِ نراکار پرماتما نوں اکّ سوے پایا جا سکدا ہے۔ اہی وستوآں جو آرتی آرتا دی تھالی 'تے دکھائی دندیاں ہن اہ وی اسل وچّ اکّ آپنے اندر ہن؛ متلب کِ تھالی سرف دکھاوے لئی ہے۔ اس یگّ وچّ جتھے جھوٹھ اتے غلت جانکاری جو پراتن مریادا وجوں پرچاریا جا رہا ہے، بھگت سین جی اتے بھگت پیپا جی دی بانی گرمکھاں لئی سچی ہووے جویں کِ اہ گوروآں لئی سچّ سی۔

Sources: Hardev Bahri, Harbans Singh, et. al. “Pipa” in The Encyclopaedia of Sikhism, Vol. III [M-R]. Fourth Reprint. (Patiala: Punjabi University, 2016). pg. 342. + Taran Singh, Harbans Singh, et. al. “Sain” in The Encyclopaedia of Sikhism, Vol. IV [S-Z]. Third Reprint. (Patiala: Punjabi University, 2012). pg. 25.